İlk Filozoflar Kimlerdir?

Felsefe tarihinin ilk filozofları, Thales, Anaksimandros ve Anaksimenes olarak kabul edilir. Bu filozofların üçü de, İzmir’in güneyinde bulunan Miletos’ta yetişmişlerdir.

İlk Filozoflar Kimlerdir?

Felsefe tarihinin ilk filozofları, Thales, Anaksimandros ve Anaksimenes olarak kabul edilir. Bu filozofların üçü de, İzmir’in güneyinde bulunan Miletos’ta yetişmişlerdir. O çağlarda Miletos, Yunanistan’ın bir bölümü olan ionia’nın yani Ege bölgesinin kıyı şehirlerinden biriydi, bu filozoflar, var olan nesnelerin temelindeki ilk ve ana-maddenin ne olduğunu bulmaya çalışmışlardı. Evrende, bir-birinden farklı sonsuz sayıda varlıklar ve nesneler vardı. Acaba bütün bu varlıklar hangi temelden, hangi kaynaktan, hangi ilkeden türemişlerdi? Bunların tümünü doğuran ana-madde neydi?

İlk filozofun genellikle Thales olduğu söylenir. Raymond Geuss son zamanlarda felsefenin var olması için “iki tane gerekir” gerekçesiyle Thales değil Oidipus (ve Sfenks) olduğunu öne sürdü. Öte yandan Slavoj Žižek, ‘Bir tane olur’u önerdi: bu durumda ilk filozof pekâlâ Thales olabilirdi. İlk filozofun bir vizyona sahip olan ve bir bilmeceyi ilk cevaplayan değil, bir sorunun iki yanını duyan ve her ikisini de anlamlandıran ilk kişi olduğu da söylenebilir.

Antik çağda insanlar, çevrelerindeki dünyayı yorumlamaya gelince, büyü ve mitolojiye dair oldukça güçlü bir inanca sahiptiler. Algıladıkları şekliyle dünya, büyük ölçüde daha yüksek bir tanrının varlığından etkilenmişti. Antik Yunan Felsefesinin ilk filozofları bu çağdaş felsefi paradigmaya canlandırıcı yeni bir yaklaşım getirdiler. Mitolojik açıklama geleneğinden kopmuş, büyük ölçüde akıl yürütme ve kanıta dayalı bir yoruma girişmişlerdir. Antik Yunanistan, çok sayıda filozofun yükselişini gördü. Bunların arasında, felsefedeki ufuk açıcı çalışmaları ve fikirleriyle öne çıkan birkaç önemli isim vardı. İlkel doğa bilimleri konusundaki ezoterik felsefi fikirleri ve felsefi değerlerinin toplumdaki etik uygulamaları, onlara bugüne kadar yaşayan tanınmayı kazandırdı.

İlk Filozoflardan Thales

İlk filozoflardan Thales arihçiler arasında antik Yunan felsefesinin babası olarak selamlanır. Thales’in ideolojilerinin çoğu, maddenin kökeni gibi temel ilkeleri araştıran ilk kişi olarak Thales’i işaret eden Aristoteles’ten gelmektedir. Thales’in doğa felsefesi okulunun kurucusu olduğu da söylenir.

Bir filozof olarak Thales, araştırmasını nadiren çağdaş bilginin sınırlı alanıyla sınırlandırdı ve felsefe, matematik, bilim ve coğrafya gibi bilginin çeşitli yönlerini anlamakla aktif olarak ilgilendi. Ayrıca, değişikliklerin neden meydana geldiğini teorize etmek için iyi tanımlanmış bir standart geliştirdiği söylenir. Suyu dünyanın temel temel bileşeni olarak önerdi. Thales, antik Yunanlılar arasında büyük saygı görüyordu ve hipotezleri genellikle doğa hakkında halihazırda var olan fikirlere anlam ve genişlik katıyordu. Thales evrendeki olayları ve varlıkları önce gözleyip inceliyor daha sonra akıl ve düşünce yoluyla bunları genel bir ilkeye baglıyor ve bu genel ilkeyle açıklıyordu. Bu çabasından ötürü Thales filozofların ilki sayılmış ve felsefe tarihin başında yer almıştır.

İlk Filozoflardan Anaksimandros

İlk filozoflardan Anaksimandros, Thales’in ünlü öğrencisi ve birçok yönden onun felsefi halefidir. Batı felsefesinin hayatta kalan ilk satırları onun tarafından yazıldığı için felsefe üzerine bilinen ilk yazar olarak kabul edilir. Ayrıca erken biyoloji ve coğrafya alanlarında da tanınır. Açık bir evrenin ilk dünya görüntüsünü yarattı, kapalı bir evren kavramından uzaklaştı ve onu insanlık tarihindeki ilk spekülatif astronom yaptı.

Tüm evrenin temeli olduğuna inandığı bir “kemer” veya bir ilke önererek efendisinin felsefi görüşlerini daha da genişletti. Ancak Thales’ten farklı olarak, bu temelin her şey için bir kaynak görevi gören bir “apeiron” (sınırsız bir madde) olduğunu düşündü. Bu kaynak, sıcak ve soğuk, aydınlık ve karanlık gibi karşıt kutuplar için temel farklılaşma noktası işlevi gördü. Çalışmalarının çoğu, özellikle sonraki nesil filozofların elinde, kırpılmış durumda. Ama gerçekten de antik Yunanistan’ın en büyük beyinlerinden biriydi.

İlk Filozoflardan Anaksimenes

İlk filozoflardan Anaksimenes’in bize kazandırdığı en önemli fikir, evrendeki değişmenin niceliksel bir yönü olduğudur. Anaximenes’in gözünde değişim ve dönüşüm havanın değişik oranlarda niceliksel olarak değişmesinden ibarettir. Kozmos, havanın değişik biçimlere girmesiyle oluşmuştur.

Anaksimenes’in felsefî düşünceye getirdiği ikinci yenilik, maddedeki değişiklikler üzerinde düşünmesi ve bunlara cevap vermek ihtiyacını duymasıdır. Thales canlı madde ile cansız madde arasında bir ayırım yapmıyordu. Onun gözünde, anamadde kendi kendine değişen canlı bir varlıktı. Oysa Anaksimenes, anamaddenin kendisinin aynı kaldığı halde, çeşitli görünüşlere bürünerek, değişik şekillerde nasıl ortaya çıktığını sormuştu. Bu soru, evrendeki ve maddedeki değişiklikler ve oluş üzerine dikkati çekmesi bakımından önem taşıyordu. Filozof, havanın, çeşitli derecelerde yoğunlaşması ve gevşemesi sonucunda; ateş, rüzgar, bulutlar, su, toprak ve taşlar gibi varlıkların ortaya çıktıgını söyleyerek, bu soruyu çözmeye çalışmıştı.