TÜRK DESTANLARI
İslamiyet Öncesi Türk Destanları
Alp Er Tunga Destanı:
Bu destanda tarihteki ilk Türkler olarak bilinen Sakaların yiğit komutanı Alp Er Tunga’nın İranlılarla yaptığı savaşlar anlatılır. Destanda Alp Er Tunga’nın başarıları, kahramanlıktan ve ölümünden duyulan acı dile getirilmiştir. Alp Er Tunga, İranlıların ulusal destanı “Şehnâme”de “Efrasiyab” adıyla anılmaktadır.
Şu Destanı:
Sakalara ait bu destanda Saka Türklerinin hükümdarı olan Şu’nun Makedonya hükümdarı İskender ile yaptığı mücadeleler (M.Ö. 330) anlatılır.
Oğuz Kağan Destanı:
Hun Türklerine ait bu destanda Oğuz Kağan’ın (Mete, MÖ 209-174) yiğitlikleri, savaşları, Orta Asya’da Türk birliğini kurması ve ölümünden sonra topraklan çocuklan arasında paylaştırması anlatılır.
Bozkurt Destanı:
Göktürklere ait bu destanda Göktürklerin dişi bir kurttan nasıl türedikleri ve çoğaldıkları anlatılır. Savaşta yenilen Türklerden geriye yalnızca 10 yaşlarında bir oğlan çocuğu kalır. Bu çocuğun kollarını ve bacaklarını kesen düşmanlar, son Türk’ün de acılar içinde kıvranmasını isterler. Bu çocuğu dişi bir kurt kaçırır, mağarasına götürür. İyileşen, büyüyen Türk, dişi kurtla evlenir. Bu evlilikten 10 çocuk doğar. Bu çocuklar da büyüyüp evlenirler. Böylelikle Türkler soylarını devam ettirirler.
Ergenekon Destan:
Bu destanda Göktürklerin Ergenekon denilen bir yere sığınmaları, orada 400 yıl kalıp çoğalmaları, sonra da demir bir dağı delerek oradan çıkmaları ve büyük bir devlet kurmaları anlatılır. Bu destan 13.yüzyılda Moğol tarihçisi Reşidüddin tarafından yazıya geçirilmiştir.
Türeyiş Destanı:
Uygurlara ait bu destanda eski Hun beylerinden birinin iki kızının kurtla evlendirilmeleri ve Uygurların bu kurttan türedikleri anlatılır.
Göç Destanı:
Uygurlara ait bu destanda Uygurların Kırgız baskılarına dayanamayarak Doğu Türkistan’a göç etmeleri anlatılmıştır.
İslam Kültürü Etkisindeki Türk Destanları
1) Satuk Buğra Han Destanı
İlk Müslüman Türk devleti olan Karahanlıların hükümdarı Satuk Buğra Han’ın Müslüman olmayanlarla yaptığı mücadeleler anlatılır.
2) Manas Destanı
- 11 ve 12. yüzyıllarda Kırgız Türkleri arasında oluşmaya başlayan bu destan kısa zamanda geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.
- Destanda Manas adlı bir Müslaman Türk kahramanının henüz Müslüman olmayan Türkler arasında İslamiyet’i yaymak için giriştiği savaşları anlatmaktadır.
- Eserde aynı zamanda Kırgız Türklerinin hayatı tüm ayrıntıları ile anlatılır: mitolojileri, evlenme ve düğün adetleri, eğlenceleri, sevinçleri, cenaze merasimleri, şölenleri…
- Tamamı manzum olan destan, 500 bin beyitle dünyanın en uzun destanıdır.
- Bu destanlar dışında Köroğlu Destanı, Battal Gazi Destanı, Danişmendgazi Destanı, Timur Destanı, Genç Osman Destanı gibi destanlar da İslamiyet’in Türkler arasında kabulünden sonra ortaya çıkmıştır.
DESTAN HAKKINDA GENİŞ BİLGİYE ULAŞMAK İÇİN TIKLAYINIZ
