Mozart’ın Constanze‘ye Mektubu
“Eğer insanlar kalbimin içini görebilselerdi neredeyse utanmam gerekirdi.’’
İnsanlığın en güzel zihinlerinin, en iyi sanat, müzik ve edebiyat eserleri ile önümüzde olan yaratıcı vizyonerlerin, Virginia Woolf’un “insancıl sanat” olarak adlandırdığı en yüksek form olan en büyüleyici aşk mektuplarını yazanlar olması şaşırtıcı değildir. Bu türün özellikle içtenleştirici bir örneği Wolfgang Amadeus Mozart’tan gelmektedir (27 Ocak 1756 – 5 Aralık 1791). Mozart’ın mektuplarını bu kadar özel kılan, romantizmin olağandışı başlangıcı olarak hayatının aşkı ile tanışması olacaktır.
1777’nin sonlarında Mozart, müzikle uğraşan bir ailenin dört kızından biri olan Aloysia Weber’e aşık oldu. Yeteneğinin erken yaşta gelişimine rağmen, kendini gerçekleştirmeye henüz yeni başlamıştı; Öte yandan, Aloysia zaten çok başarılı bir şarkıcıydı. İlgisini belli etmesine rağmen, Aloysia kendisini reddetti.
Gelecek birkaç yıl boyunca Mozart kendisini yalnızca Viyana’daki en iyi klavyeci olarak değil aynı zamanda ümit verici bir genç besteci olarak yetiştirdi. Ailenin babası, 1782 yılında öldüğünde, Weberler, evlerini pansiyonerlere kiralamaya başladılar. Genç Mozart buraya taşındı ve kısa bir süre sonra Weber’lerin üçüncü kızı Constanze’ye aşık oldu. 4 Ağustos 1782’de, ikisi evlendi ve dokuz yıl sonra Mozart’ın ölümüne dek birbirlerine çok aşık olarak yaşadılar.
Mozart’ın Constanze’ye Yazdıkları
Ani ölümünden kısa bir süre önce, 1790 Eylül’ünde, Büyük Adamların Aşk Mektupları’nda bulunan bir mektupta Mozart, ailedeki mali krizi dü
zeltmek için kazançlı bir iş aramaya gittiği Frankfurt’tan Constanze’ye şöyle yazmıştır:
17 Ekim, 1790
Kalbimin en sevgilisi, küçük karım!
Keşke sizden bir mektup alsaydım, her şey yoluna girecekti…
Sevgilim, burada bir şeyler bulacağımdan şüphem yok, ama sen ve bazı arkadaşlarımızın düşündüğü kadar kolay olmayacak. Doğru, burada biliniyor ve saygı duyuluyorum; ne olacağını görelim ama her halükarda, güvenli oynamayı tercih ediyorum, bu yüzden H ile bu anlaşmayı yapmak istiyorum… Çünkü böylece parasını ödememe gerek kalmadan evime biraz para kazandıracağım; o zaman yapmam gereken tek şey çalışmak ve küçük karım için bunu yapmaktan çok mutlu olacağım.
Bir çocuk gibi yine seninle olmayı düşündüğümde heyecanlanıyorum. Eğer insanlar kalbimin içini görebilselerdi neredeyse utanmam gerekirdi. Bana her şey soğuk, buz gibi… Eğer benimle burada olsaydınız, belki insanların gösterdikleri nezaketleri bulabilirdim, ama şimdi oldukları haliyle, hepsi çok boş.
Bu mektubu hala cevaplayabilirsiniz, ama cevabınızı Linz, Poste Restante’ye vermelisiniz. Bu en güvenli yöntem. Regensburg’a gidip gidemeyeceğimi henüz tam olarak bilmediğim için, size kesin bir şey söyleyemem.
Sevgilim, benim canım küçük karım. Sağlığınıza dikkat edin. Ve kasabaya yürümeyi düşünmeyin. Bana yeni mahallemizi nasıl bulduğunuzu yazın. Adieu (hoşça kal) canım.
Ben her zaman seni seven Mozart’ınım.
…bütün ruhu ile.
Dipnot: Son sayfayı yazarken, kağıda gözyaşları döküldüğü için yırtıldı. Ama neşelenmeliyim. Yakala, bu sayfalarda şaşırtıcı sayıda öpücük uçuyor. Düşüş! Bir sürü kalabalık görüyorum. Ha! Ha!.. Ben sadece üç tane yakaladım. Lezzetliydi… Seni milyonlarca kez öpüyorum.
İnsan kulağını baştan çıkarmak için bugüne kadarki en güzel müzikleri yapmakla meşgul olmadığında Wolfgang Amadeus Mozart, ailesine her zaman anlamlı mektuplar yazmıştır. Seyahatler, Mozart’ı Constanze’den ayırdığında, Mozart’ın karısına yazdığı mektuplar, sevgiyle ve mutlu bir aile hayatının sancısıyla yanıp tutuşan bir adam ortaya çıkarmıştır.
Mozart, hayatının son yılında, piyano varyasyonlarını aria Ein Weib ist das herslichste Ding – “Bir Eş En Muhteşem Şey” arkadaşı, şarkıcı ve besteci Benedikt Schack tarafından bestelenmiş bir Singspiel (Özellikle 18. yüzyılın sonlarında popüler olan, konuşulan diyaloglarla birlikte bir Alman ışık operası) ‘den besteledi.
Besteci, varyasyonlarını Schack’ın aryalarına göre yazdıktan dört ay sonra yazılan Mozart’ın 7 Temmuz 1791 tarihli mektubu, Mozart, Viyana’dayken beşinci çocuklarına yaklaşık dokuz aylık hamile olan ve bir ay önce ayak enfeksiyonundan kurtulmak için Baden’a giden Constanze’ye hitap ediyordu.
7 Temmuz, 1791
Bu kadar zaman boyunca sizin için nasıl acı çektiğimi hayal edemezsiniz. Ne hissettiğimi tarif edemem. Bir çeşit boşluk, beni korkutan bir şey, bir tür özlem, asla memnun edici bir his değil, hiç bitmeyen ve devam eden, her gün daha çok artan bir şey…
Baden’de çocuklar gibi ne kadar da mutlu olduğumuzu ve şimdi ne kadar üzgün olduğumuzu düşününce, burada yoruluyorum! Çalışmam bile bana hiç zevk vermiyor, çünkü şimdi ve sonra çalışmayı bırakıp sizinle birkaç kelime sohbet etmeye alışkınım. Yazık! Bu zevk artık mümkün değil.
Constanze’nin 1791 yazında Baden’de geçirdiği süre boyunca Mozart’ın yazdığı mektuplar, hamile eşinin banyoya girip düşebileceği korkusuna takıntılı olduğunu gösteriyor.
Tüm bu mektuplar Mozart’ın gittikçe daha da zorlaşan ekonomik durumu ve Aralık 1791’de ölümünden kısa bir süre sonra Constanze’yi sıkıntıya sokacak türlü zorluğun ardından ortaya çıkmıştır.
