Steve Jobs’un Dijital Hak Yönetimi Hakkında Yazdığı Mektup
2007 yılında birkaç hafta boyunca, internet ortamı, 6 Şubat’ta Steve Jobs tarafından yayınlanan bir paylaşımdan başlayarak, Dijital Hak Yönetimi hakkında yazılmış açık mektupla dolup taştı.
Tartışmalar 6 Şubat 2007’de Steve Jobs, Apple’ın web sitesinde açık bir mektup olan Müzik Üzerine Düşünceler’ini yayınladığı zaman başladı. Jobs, Apple’ın FairPlay DRM (Dijital Hak Yönetimi) sistemi hakkında, iTunes Store tarafından satılan müziğin kopyalanmasını önlemek için bu mektubu yazmıştı.
Mektubun amacı, Jobs’ın DRM’nin tüketici seçimini sınırladığına inandığı ve sonuçta etkisiz olduğu inancını göstermeyi amaçlıyordu. Bugün satılan müziğin büyük çoğunluğunun DRM içermeyen CD’lerde olduğuna dikkat çekmek istemişti.
Mektubun ana noktası, Jobs’ın Apple’ın FairPlay DRM sisteminin diğer şirketlere açılamayacağına inanıyor olmasıdır. Ayrıca sistemin kaçınılmaz bir şekilde biri tarafından kırılacağı ve müzik şirketlerinin sözleşmeleri gereği Apple’ı bu tür sorunları belirli bir süre içinde onarmak zorunda bırakacağını da öngörüyordu. Birçok şirketin kendi FairPlay versiyonlarını uyguladığı bir ortamda pratik olmayan bir şeydi. Jobs, mektubu iTunes’a Avrupa’da uygulanan yasal baskıları engellemek için yazmış gibi görünüyor.
Müzik Üzerine Düşünceler
Steve Jobs
6 Şubat, 2007
Apple’ın iPod müzik çalarının ve iTunes çevrimiçi müzik mağazasının çarpıcı küresel başarısı ile bazıları Apple’ın müziğini hırsızlığa karşı korumak için kullandığı dijital haklar yönetimi (DRM) sistemini “açmaya” davet etti; başka şirketlerden satın alınan dijital cihazlarda oynatılabilir ve diğer çevrimiçi müzik mağazalarından satın alınan korumalı müzik iPod’larda çalabilir. Şimdiki durumu ve buraya nasıl geldiğimizi inceleyelim, sonra gelecek için üç olası seçeneğe bakalım.
İlk olarak, tüm iPod’ların DRM içermeyen ve MP3 ve AAC gibi “açık” lisanslanabilir formatlarda kodlanmış müzik çaldığını hatırlamakta fayda vardır. iPod kullanıcıları kendi müziklerini, sahip oldukları CD’ler dahil olmak üzere birçok kaynaktan alabilirler. CD’lerdeki müzik, hem Mac’lerde hem de Windows PC’lerde çalışan ücretsiz indirilebilen iTunes müzik yazılımına kolayca aktarılabilir ve DRM’siz açık AAC veya MP3 formatlarına otomatik olarak kodlanır. Bu müzik iPod’larda veya bu açık formatları çalan diğer herhangi bir müzik çalarda çalınabilir.
Sorunun kaynağı, Apple’ın çevrimiçi iTunes Store’unda sattığı müzikten geliyor. Apple, herhangi bir müziğin kendisine sahip olmadığı veya kontrol etmediği için, diğerlerinden, özellikle de “büyük dört” müzik şirketi olan diğerlerinden müzik dağıtma haklarına sahip olmalıdır: Universal, Sony BMG, Warner ve EMI. Bu dört şirket, dünya müziğinin % 70’inden fazlasının dağılımını kontrol ediyor. Apple, bu şirketlere müziklerini İnternet üzerinden yasal olarak dağıtmaları için lisans vermek için yaklaştığında, son derece ihtiyatlı davrandılar ve Apple’ın müziklerini yasa dışı kopyalanmaya karşı korumasını istediler. Çözüm, iTunes mağazasından satın alınan her şarkıyı özel ve gizli yazılımda sunan ve böylece yetkisiz cihazlarda çalınamayacak şekilde koruyan bir DRM sistemi oluşturmaktı.
Apple, kullanıcıların DRM korumalı müziklerini 5 bilgisayara ve sınırsız sayıda iPod’da çalmalarına izin vermek de dahil olmak üzere, dönüm noktası kullanım haklarını pazarlık edebildi. Müzik şirketlerinden bu hakların elde edilmesi o zamanlar görülmemiş ve bugün bile diğer birçok dijital müzik servisi tarafından eşleşmeyen bir şeydir. Bununla birlikte, müzik şirketleri ile yaptığımız anlaşmaların kilit bir önerisi, DRM sistemimizin tehlikeye atılması ve müziğinin yetkisiz cihazlarda oynatılabilir hale gelmesi durumunda, sorunu çözmek için yalnızca az bir zamanımızın olması veya tüm müzik kataloglarını iTunes mağazamızdan geri çekebilmeleridir.
Yasadışı kopyaları önlemek için, DRM sistemlerinin yalnızca yetkili cihazların korumalı müziği çalmasına izin vermesi gerekir. DRM korumalı bir şarkının kopyası internette yayınlanmışsa, bir kişi bunu indirip bilgisayarında veya taşınabilir müzik cihazında çalamaz. Bunu başarmak için bir DRM sistemi kullanır. Bunun dışında başka, içeriğin korunması teorisi yoktur. Başka bir deyişle, asıl müziği korumak için en karmaşık şifreleme kilitlerini kullanıyor olsa bile, kullanıcının bilgisayarındaki veya taşınabilir müzik çalarındaki müziğin kilidini açan anahtarları hala “gizlemesi” gerekir. Hiç kimse işletmesi için bu tür sırlara dayanmayan bir DRM sistemi kurmamıştır.
Tabii ki sorun şu ki, dünyada pek çok akıllı insan var, bazıları çok zaman harcayarak bu tür sırları keşfetmeyi ve herkesin müzikleri çalıntı olarak çalmaları için bir yol yayınlamayı seviyor. Bunu yapmakta genellikle başarılı da oluyorlar; bu nedenle, bir DRM kullanarak içeriği korumaya çalışan herhangi bir şirketin, bunların keşfedilmesine karşın sık sık yeni ve daha zor bir şekilde güncellenmesi gerekir. Bu bir kedi-fare oyunu gibidir. Apple’ın DRM sistemine FairPlay adı verilir. FairPlay’de birkaç sıkıntı yaşarken, iPod’ların kendilerindeki iTunes mağaza yazılımını, iTunes müzik yazılımıı güncelleyerek bunları başarıyla onarabildik. Şimdiye kadar müzik şirketlerine müziklerini koruma konusundaki taahhütlerimizi yerine getirdik ve kullanıcılara sektörde yasal olarak indirilen müzik için en liberal kullanım haklarını verdik.
Bu arka planla, şimdi gelecek için üç farklı alternatifi gözden geçirelim.
İlk alternatif, her bir üreticinin müziği satmak, çalmak ve korumak için kendi “yukarıdan aşağıya” özel sistemleriyle serbestçe rekabet etmesiyle, mevcut yolda devam etmektir. Yeni müzik çalarlar ve çevrimiçi müzik mağazaları geliştirmek için büyük yatırımlar yapan büyük küresel şirketlerle rekabet gücü yüksek bir pazar. Apple, Microsoft ve Sony’nin tümü tescilli sistemlerle rekabet eder. Microsoft’un Zune mağazasından satın alınan müzikler yalnızca Zune oynatıcılarda oynatılır; Sony’nin Connect mağazasından satın alınan müzikler yalnızca Sony’nin oynatıcılarında oynatılır; Apple’ın iTunes mağazasından satın alınan müzikler yalnızca iPod’larda çalınacaktır. Bu, endüstrideki mevcut durumdur ve sürekli bir yenilikçi ürün akışı ve çok çeşitli seçeneklerle müşterilere iyi hizmet verilmektedir.
Bazıları, tüketici bir kez bir tescilli müzik mağazasından bir müzik satın aldığında, sonsuza dek sadece bu şirketteki müzik çalarları kullanarak bağlandıklarını savundu. Veya belirli bir oynatıcı satın alırlarsa, yalnızca o şirketin müzik mağazasından müzik satın almak için bağlı hale gelirler. Bu doğru mu? İPod’ların ve iTunes mağazasının verilerine bakalım: bunlar endüstrinin en popüler ürünleridir ve onlar için doğru verilere sahibiz. 2006 yılının sonuna kadar müşteriler iTunes mağazasından toplam 90 milyon iPod ve 2 milyar şarkı satın aldı. Ortalama olarak, şimdiye kadar satılan her iPod için iTunes mağazasından satın alınan şarkı sayısı 22.
Günümüzün en popüler iPod’unda 1000 şarkı var ve araştırmalar bize ortalama bir iPod’un neredeyse dolu olduğunu söylüyor. Bu, ortalama iPod’daki 1000 şarkıdan yalnızca 22’sinin veya müziğin % 3’ünün iTunes mağazasından satın alındığı ve bir DRM ile korunduğu anlamına gelir. Müziğin geri kalan % 97’si korumasız ve açık formatları çalabilen herhangi bir oynatıcıda oynatılabilir. Ortalama iPod’daki müziğin yalnızca % 3’ünün kullanıcıları gelecekte yalnızca iPod’ları satın almak üzere bağlamak için yeterli olduğuna inanmak zor. Üstelik ortalama iPod’daki müziğin % 97’si iTunes mağazasından satın alınmadı. iPod kullanıcıları şarkıları almak için açıkça iTunes mağazasına bağlı kalmamışlardır.
İkinci alternatif, Apple’ın FairPlay DRM teknolojisini farklı firmaların oynatıcıları ve müzik mağazaları arasında birlikte çalışabilirlik elde etmek amacıyla mevcut ve gelecekteki rakiplere lisanslamasıdır. Yüzeysel olarak bu, müşterilere şimdi ve gelecekte daha fazla seçenek sunabileceği için iyi bir fikir gibi görünüyor. Ve Apple, FairPlay DRM’si için küçük bir lisans ücreti talep ederek fayda sağlayabilir. Ancak, biraz daha derinlere baktığımızda, problemler ortaya çıkmaya başlar. En ciddi sorun, bir DRM lisansının birçok şirketteki birçok kişiye sırlarının açıklanmasını içermesidir ve tarih bize kaçınılmaz olarak bu sırların sızacağını söyler. İnternet, bu sızıntılara çok daha fazla zarar vermiştir, çünkü tek bir sızıntı bir dakikadan daha kısa bir sürede tüm dünyaya yayılabilir. Bu sızıntılar, daha önce korunan şarkıların yetkisiz oynatıcılarda çalınabilmesi için DRM korumasını devre dışı bırakacak olan internette ücretsiz indirilebilecek yazılım programları ile sonuçlanabilir.
Aynı derecede ciddi bir problem, böyle bir sızıntının neden olduğu hasarı hızlı bir şekilde onarmaktır. Başarılı bir onarım muhtemelen müzik mağazası yazılımını, müzik kutusu yazılımını ve oynatıcıların içindeki yazılımı yeni sırlarla geliştirmeyi ve daha sonra bu güncellenmiş yazılımı halihazırda bulunan on milyonlarca Mac, Windows PC ve oynatıcıya aktarmayı içerecektir. Bunların hepsi hızlı ve çok koordineli bir şekilde yapılmalıdır. Sadece bir şirket tüm parçaları kontrol ettiğinde böyle bir girişim çok zordur. Birden fazla şirketin bulmacanın ayrı parçalarını kontrol etmesi imkansızdır ve hepsinin bir sızıntının verdiği hasarı onarmak için hızlı bir şekilde uyum içinde olmaları gerekir.
Apple, FairPlay’i başkalarına lisanslarsa, lisansladığı müziği dört büyük müzik şirketinden korumayı garanti edemeyeceği sonucuna varmıştır. Belki de bu aynı sonuç, Microsoft’un DRM’lerini başkalarına lisansını “açık” bir modelinden tescilli bir müzik mağazası, tescilli müzik kutusu yazılımı ve özel oynatıcılar sunan “kapalı” bir modele geçirme kararının da sebebidir.
Üçüncü alternatif, DRM’leri tamamen ortadan kaldırmaktır. Her çevrimiçi mağazanın açık lisanslı formatlarda kodlanmış DRM içermeyen müzik sattığı bir dünya hayal edin. Böyle bir dünyada, herhangi bir oynatıcı herhangi bir mağazadan satın alınan müziği çalabilir ve herhangi bir mağaza tüm oyunculara çalınabilir müzik satabilir. Bu açıkça tüketiciler için en iyi alternatiftir ve Apple bunu büyük bir heyecanla kucaklar. Dört büyük müzik şirketi Apple’a müziklerini bir DRM ile korunma zorunluluğu olmadan lisanslarsa, iTunes mağazamızda yalnızca DRM’siz müzik satışına geçeceğiz. Bugüne kadar yapılan her iPod bu DRM’siz müziği çalabilecektir.
Dört büyük müzik şirketi neden Apple ve diğerlerinin müziklerini DRM sistemlerini kullanmadan dağıtmalarına izin vermeyi kabul etsin? Bunun en basit cevabı, DRM’lerin müzik korsanlığını durdurmak için çalışmadığı ve asla çalışamayacağıdır. Büyük müzik şirketleri çevrimiçi olarak satılan tüm müziklerinin DRM’lerle korunmasını istemesine rağmen, bu aynı müzik şirketleri yılda tamamen korunmasız müzik içeren milyarlarca CD satmaya devam ediyor. Doğru! CD için hiçbir DRM sistemi geliştirilmedi, bu nedenle CD’ler içinde dağıtılan tüm müzikler internete kolayca yüklenebilir, daha sonra (yasadışı olarak) herhangi bir bilgisayarda veya oynatıcıda indirilebilir ve çalınabilir.
2006’da, dünya çapında 2 milyardan fazla DRM korumalı şarkı çevrimiçi mağazalar tarafından satılırken, 20 milyardan fazla şarkı tamamen DRM’siz ve müzik şirketlerinin kendileri tarafından CD’lerle korumasız olarak satıldı. Müzik şirketleri, DRM’siz müziklerinin büyük çoğunluğunu satarlar ve bu davranışları değiştirecek hiçbir belirti göstermezler, çünkü gelirlerinin büyük çoğunluğu, DRM sistemini desteklemeyen CD çalarlarda çalması gereken CD’lerin satılmasına bağlıdır.
Peki, eğer müzik şirketleri DRM’siz müziklerinin yüzde 90’ından fazlasını satıyorlarsa, DRM sistemiyle donatılan müziğinin kalan küçük yüzdesini satmanın yararları nelerdir? Yok gibi görünüyor. Bir yararı varsa, bir DRM sistemi oluşturmak, işletmek ve güncellemek için gereken teknik uzmanlık ve ek masraflar, DRM korumalı müzik satan katılımcı sayısını sınırlamıştır. Böyle bir gereksinimin ortadan kaldırılması durumunda, müzik endüstrisi yenilikçi yeni mağazalara ve oynatıcılara yatırım yapmak isteyen yeni şirketlerin deneyimini yaşayabilir. Sadece bu, müzik şirketleri tarafından olumlu olarak görülebilir.
DRM sistemleriyle ilgili endişelerin çoğu Avrupa ülkelerinde ortaya çıkmıştır. Belki de şu anki durumdan memnun olmayanlar, enerjilerini, müzik şirketlerini kendi müziklerini DRM’siz satış yapmaya ikna etmeye yöneltmelidir. Avrupalılar için dört büyük müzik şirketinin iki buçuk tanesi tam da kendi arka bahçelerinde bulunuyor. En büyüğü olan Universal, % 100 Fransız bir şirket olan Vivendi’ye aittir. EMI bir İngiliz firmasıdır ve Sony BMG, % 50’si Alman bir şirket olan Bertelsmann’a aittir. Onları müziklerini Apple ve diğerlerine DRM’siz olarak lisanslama konusunda ikna etmek, gerçekten birlikte çalışılabilir bir müzik pazarı yaratacaktır. Apple bunu gönülden kucaklayacaktır.